آسیب‌پذیری اعتقادی جوانان در فضای سایبر، علل؛پیامدها و راهکارهای مقابله با آن
چهارشنبه ۱۱ مرداد ۱۳۹۶
رسانه بخشی گریزناپذیر دنیای معاصر ماست. ارتباطات و داد و ستدهای جهانی در کمترین زمان ممکن ارمغان تکنولوژی ارتباطات و ایجاد فضای مجازی است. در واقع فضای سایبری به واسطه وسعت کارایی، میزان بهره‌گیری کاربرانش و تنوع خدمات و اطلاعات دیداری شنیداری، به شدت می تواند فرهنگ، نگرش، نحوه اندیشیدن و حتی شیوه عمل افراد را متاثر نماید.
در اين تحقيق، پژوهشگر به دنبال شناسايي ويژگي‌ها و ابعاد فضاي سايبر و علل گرايش جوانان، شناخت فرآيند آسيب‌پذيري اعتقادي جوانان در اين فضا، شناسايي پيامدهاي منفي اعتقادي جوانان، شناسايي راهكارهاي مقابله با آسيب پذيري آنان و ... مي باشد. با رجوع به پايگاه اسناد و مدارك علمي ايران پايان نامه‌اي با اين عنوان يافت نشد. این پژوهش، بر مبنای هدف، کاربردی، از نظر روش و ماهیت موضوع،توصیفی و ازمنظر شیوه جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای است.
بررسی های انجام شده این پژوهش در زمینه فضاي سايبر،جوانان و دينداري، حاکی از آن است که حاکمان و راهبران اصلی فضای سایبر، به دنبال سیطره فرهنگی و عرضه ارزش‌های خود هستند و محققانه گام بر می دارند؛ و جوانان را پس از ورود به فضای سایبر،با تعامل اطلاعاتی و حضور در تالارهای گفتمان و ... با سوالات و شبهات فرهنگی دینی مواجه می کنند. از سوی دیگر چون متاسفانه جوانان شناخت و معرفتی عمیق نسبت به آموزه‌های دینی ندارند و اطلاعات کلامی آنها نوعاً ناقص و غیر دقیق ، احساسی و مناسکی است؛ در مواجه با اولین تبلیغات و طرح شبهات اعتقادی، دچار چالش، تضاد و آشفتگی‌های فکری شده؛ احساس خلاء و از خودبیگانگی فرهنگی- اعتقادی کرده؛ آنگاه پذیرای ارزش‌های فرهنگی اعتقادی متنوع، به روز شده و ظاهرا جذاب می گردند. و این تهدیدی جدی برای حوزه باور پذیری اعتقادات جوانان بوده و آثار و پیامدهای جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت.
بررسی بسترها و زمينه‌هاي آسيب‌پذيري اعتقادي جوانان در فضاي سايبر نشان می دهد که ويژگي‌هاي فطري جوان، غليان احساسات جواني، استدلال‌طلبي در همه زمينه ها، تمايل به مجادله و بهانه‌جويي در امور مختلف از جمله امور ديني و ... انطباق فضاي سايبر با نيازهاي جوان از عوامل مهم این آسیب پذیری به شمار می روند. و بالاخره با تبیین و تحلیل فرآیند آسیب‌رسانی به اعتقادات دینی جوانان در فضای سایبر معلوم شد که این فرآيند داراي سه مرحله از خود بيگانگي ديني، ارائه شريعت‌هاي ساختگي ، الگوهاي نامناسب و انحرافي و سرانجام جذب جوانان به جريان‌هاي ضد ديني مي باشد.
راهکارهایی برای حفظ هویت دینی و اعتقادی جوانان در فضای سایبر در فصل چهارم ارائه شده است. راهكارهاي بنياني مشتمل بر: الف)شناسايي ماهيت فضاي سايبر و جنگ نرم ب) شناسايي وضعيت پيام‌رساني ديني در فضاي سايبر و علل ضعف رقابتي آن ج) استفاده از فرصتها و ظرفيت‌هاي فضاي سايبر در تبليغ و ترويج اعتقادات ديني و راهكارهاي مقابله‌اي که عبارتند از: الف) شبهه شناسي آن‌لاین و استفاده از شگرد خنثی سازی مستقیم و غیر مستقیم ب) تقویت توان فنی سایبری و فارسی ساز کردن امکانات به منظور تضعیف حاکمیت فعلی سایبر و ج) تقویت شبکه های پلیس سایبری برای شناسایی و مقابله با توطئه گران سایبری. البته رهنمودهایی برای اجرا و پياده‌سازي راهکارها معرفی شده است.
